«زنگوله‌سازی»؛ هنری هزار ساله در تیران و کرون
کا 118/اصفهان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: یکی از هنرهای مختص به این شهرستان در بخش هنرهای صنایع دستی، هنر «زنگوله‌سازی» است که بیش از هزار سال سابقه دارد.
محسن مظاهری در گفت‌وگو با کا 118 درباره هنر زنگوله سازی که جز هنرهای صنایع‌دستی است، اظهار کرد: هنر زنگوله‌سازی که در ایران مختص به شهرستان تیران و کرون است، یکی از هنرهای صنایع‌دستی این شهرستان است که بیش از هزار سال در تیران و کرون سابقه دارد. در قدیم به دلیل وجود گله‌های گوسفند در اطراف تیران و کرون و شهرهای مجاور، رشته زنگوله‌سازی در این شهر شکل گرفته و ساخت زنگوله در رشته‌های متناوب از قبیل زنگوله شتر،گاو و گوسفند انجام می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر ۳۰ کارگاه زنگوله سازی در شهرستان تیران و کرون فعال است که کسب و کار این هنرمندان از رونق خوبی برخوردار است، به طوری که زنگوله‌های تولید شده به شهرستان‌های همجوار و سایر نقاط ایران ارسال می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، گفت: مراحل ساخت زنگوله شامل ۲۵ تا ۳۰ مرحله است. از نظر هنرمندان زنگوله ساز، زنگوله صداهای مختلفی دارد که بر اساس ضرباتی که بر زنگوله می‌خورد و تعداد ورقِ چکش خورده، صداهای مختلفی تولید می‌کند و تنها خودِ زنگوله سازان تشخیص می‌دهند که با تولید کدام صدا آن زنگوله آماده عرضه به بازار است.
مظاهری تصریح کرد: تمام مراحل ساخت زنگوله با دست انجام می‌شود و یک هنرمند می‌تواند در روز ۷۰ زنگوله و حتی بیشتر تولید کند که هنرمندان از سندان و کوره آهنگری برای ساخت زنگوله بهره می‌برند. زنگوله‌سازی یکی از رشته‌های چلنگری(آهنگری) بوده که از قدیم‌الایام در تیران و کرون رایج بوده است. از رشته چلنگری یک انشعاب دیگر هم داریم که در ساخت ادوات دستی کشاورزی مانند داس، چکش، چنگک و …فعال بوده‌اند و این ابزار فلزی که در صنایع مختلف کاربرد دارد از قدیم به شکل دستی در تیران و کرون تولید می‌شده است.
وی گفت: زنگوله‌ها در ابعاد کوچک و بزرگ بسته به اندازه دام تولید می‌شوند. برای مثال زنگوله ۳ سانتیمتری برای بره‌های متوسط و زنگوله‌های ۳۰ سانتیمتری برای شتر تولید می‌شود. جنس زنگوله از ورق گالوانیزه است که برش داده می‌شود و پس از خم کردن در کوره، کلاهک مخصوصی برای آن ساخته می‌شود و داخل آن حلقه‌ای مخصوص برای تولید صدا تعبیه می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، افزود: هر زنگوله در بازار بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. بیشتر زنگوله‌های تولید شده در این شهرستان به استان‌های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام صادر می‌شود. معمولاً واسطه‌ها زنگوله‌ها را از هنرمندان خریداری و به استان‌های مختلف ارسال می‌کنند.
مظاهری با بیان اینکه زنگوله تولید شده فقط برای دام کاربرد ندارد، یادآور شد: برخی از انواع این زنگوله‌ها برای تزئینات هم استفاده می‌شود و حتی در قدیم این زنگوله‌ها به سنگ‌های آسیاب بسته می‌شد و در ورودی‌های چایخانه‌ها هم برای تولید صدا و خبر دادن آمدن مشتری نصب می‌شده است، اما بیشترین استفاده زنگوله برای دام است تا چوپانان با تولید صدا بهتر بتوانند گله را ردیابی کنند.
وی خاطرنشان کرد: صرفه اقتصادی زنگوله سازی برای هنرمندان این رشته مطلوب است، اما باید توجه داشته باشیم که در برخی مواقع تولید زنگوله ارتباط مستقیمی با خشکسالی دارد و در سال‌های خشکسالی که حجم علوفه و غذای دام کاهش می‌یابد به تبع آن تولید زنگوله نیز تقلیل می‌یابد. در مواقع ترسالی بر تعداد گله‌های گوسفند اضافه می‌شود و درخواست ساخت زنگوله افزایش می‌یابد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، گفت: بعد از مدتی زنگوله‌ها نیز کهنه می‌شوند و از گردن گوسفندان می‌افتند و حتی به دلیل فرسایش زنگ‌های وسط زنگوله صدای تولید شده کاهش می‌یابد و در نتیجه زنگوله قابل استفاده نخواهد بود. در این مواقع درخواست زنگوله‌های جدید افزایش پیدا می‌کند.
مظاهری خاطرنشان کرد: به صراحت می‌توانیم بگوییم هنر زنگوله سازی در ایران مختصِ تیران و کرون است و عمومیت آن متعلق به این شهرستان است و به نوعی قطب صادرات زنگوله در کشور تیران و کرون است. اخیراً با استفاده از ریخته‌گری زنگوله‌هایی تولید می‌شود که به هیچ وجه کیفیت زنگوله‌های دست‌ساز را ندارند و این نوع زنگوله‌ها بیشتر در قلاده سگ کاربرد دارد.
وی افزود: هنر زنگوله‌سازی از صدها سال پیش در تیران و کرون رواج داشته و بومی این شهرستان شده است و بیشتر هنرمندان زنگوله‌ساز با طی مراحل قانونی زیر مجموعه صنایع دستی شده‌اند.
انتهای پیام
