خالق «جدال با نفس» و راهی که ۲۰ سال برای ارادت به سلطان خراسان پیمود
اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری کا 118در تلاش است در سلسله مطالبی یاد و اثر استادان و پژوهشگران ایران اسلامی را که بر اثر بیماری کرونا از دنیا رفتند، زنده کند.
در این مطلب به بررسی زندگی و فعالیت‌های علمی و پژوهشی «دکتر پرویز اسکندرپور خرمی» پرداخته شده است.
تولد و تحصیلات
پرویز اسکندرپور خرمی در سال ۱۳۳۸ در تهران به دنیا آمد و پس از پایان تحصیلات تا مقطع دیپلم، مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته نقاشی را از دانشگاه‌های تهران و تربیت مدرس دریافت کرد. وی دکترای پژوهش هنر خود را از دانشگاه شاهد تهران گرفت.
او زیر نظر استادان بزرگی همچون استاد تاکستانی در حوزه نگارگری و استاد امیرخانی در حوزه خوشنویسی موفق به دریافت مدارک ممتاز شد و از دهه ۱۳۵۰ به کار هنر در حوزه‌های نقاشی، نگارگری، تذهیب و خوشنویسی فعالیت داشت.
فعالیت در عرصه علمی ـ هنری و فرهنگی
دکتر اسکندرپور خرمی به دلیل ارادت قلبی خود به امام رضا (ع)، حدود ۲۰ سال هر هفته رنج سفر به مشهد را بر خود هموار می‌کرد و به تدریس هنر نگارگری در مشهد می‌پرداخت. نخستین حضور ایشان برای تدریس در مشهد از سال ۱۳۷۸ و برای آموزش دوره‌های تخصصی هنر که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد، در مجتمع امام رضا (ع) در پارک ملت برگزار کرد، شروع شد.
«رضا مهدوی» مدرس هنرهای دیداری ایرانی‌اسلامی در مورد تدرس دکتر اسکندرپور خرمی در مشهد گفته است: ایشان با آموزش‌های کلاسیک و آکادمیک در حوزه تذهیب، هنرجویان را حرفه‌ای می‌کردند. خودم هم در زمینه تذهیب، مدیون آموزش‌هایشان هستم و می‌توانم بگویم بعدها همین آموزش‌ها پایه هنر تذهیب من شد. ایشان هنرجویانشان را به بهره‌بردن از نمادهای مذهبی در کارهایشان تشویق می‌کردند. مثلا در کار تذهیب، بچه‌ها را به استفاده از المان‌هایی مانند ذوالجناح در نقش شمسه تشویق می‌کردند یا استفاده از اعدادی مانند ۷۲ و ۱۴ که به امامان معصوم(ع) ربط پیدا می‌کرد. این اعداد برایشان مقدس بود و دوست داشتند هنرجویانشان نیز به این‌ها توجه کنند.
دکتر اسکندرپور خرمی در مشهد شاگردان زیادی تربیت کرد؛ شاگردانی که در مشهد و در دانشگاه هنر زاهدان صنایع دستی می‌خواندند و هنرآموزانی نیز در دانشگاه الزهرا، مجتمع امام رضا (ع) در پارک ملت، کانون نگارگران زرافشان و …، آموزش داد. این شاگردان امروز به عنوان استادان شاخص، مدرسان و مدیران هنرستان‌ها، دانشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزش هنرهای تجسمی در مشهد شناخته می‌شوند.
ایشان تدریس در مقاطع مختلف دانشکده‌های هنر دانشگاه‌های تهران، الزهرا(ع)، سوره، مشهد و … نیز در کارنامه خود دارد و توانسته در این دانشگاه‌ها شاگردانی به فرهنگ و هنر کشور تقدیم کند.
تالیف و پژوهش
مجموعه کتاب پنج جلدی «آموزش نگارگری» از مهمترین تالیفات دکتر اسکندرپور خرمی است که انتشارات سوره مهر چاپ کرده است. سه مجلد این مجموعه با عنوان آیین هنر و آموزش نقاشی ایرانی شامل مجلدهای ۱، ۲ و ۳ شناخته می‌شود. دو اثر از این مجموعه با بازنگری و تجدیدنظر جامع به حوزه آموزش نقاشی ایرانی اختصاص دارد. دکتر اسکندرپور در این دو کتاب به آموزش نقاشی از صور انسانی، نباتی و جمادی پرداخته و با بازنگری اساسی و جامع تلاش دارد تا به علاقه‌مندان و دانشجویان رشته‌های نقاشی و نگارگری بهترین روش‌های حرکت در مسیر حرفه‌ای این حوزه را آموزش دهد.
هنر و آموزش نقاشی ایرانی عنوان چهارمین اثر از مجموعه پنجگانه است که به صور انسانی اختصاص دارد. در این اثر نویسنده تلاش دارد تا به شیوه نوین به هنرآموزان نشان دهد که چگونه با استفاده از اشکال ساده به صورت انسانی در قالب یک اثر هنری دست یافت.
آیین هنر و آموزش نقاشی پنجمین مجلد از مجموعه آثار است. این اثر به آموزش صور نباتی و گیاهی اختصاص دارد و به هنرآموزان و دانشجویان علاقه‌مند به خلق اثر در حوزه‌های طبیعی و محیطی شیوه‌های نوین آموزش نقاشی در این حوزه را آموزش می‌دهد.
همچنین داوری رقابت‌ها و جشنواره‌های هنری، برگزاری نمایشگاه‌های انفرادی و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی بخشی از فعالیت‌های دکتر اسکندرپور خرمی در عرصه علمی ـ هنری و فرهنگی کشور است.
ایشان با شرکت در رقابت‌های هنری موفق به دریافت جوایز و الواح تقدیری متعددی از جمله برگزیده سومین دوسالانه نگارگری شد.
طراحی و نظارت فنی ضرایح حرم‌های مطهر
دکتر اسکندرپور خرمی افتخار طراحی و نظارت فنی ضرایح، نیم ضریح‌ها، درب‌ها، فرش‌ها و آثار هنری به‌کار رفته در حرم‌های مطهر ائمه اطهار (ع) در کربلا و نجف و سامرا و دمشق از جمله ضرایح حضرت مسلم ابن عقیل (ع) در کوفه، حبیب ابن مظاهر و ابراهیم مجاب از یاران امام حسین (ع) در کربلا را داشت.
از ایشان تابلوهای زیادی با موضوعات مذهبی به یادگار مانده است. دو تابلو عاشورایی او با عنوان «جدال با نفس» و «طفل تشنه» شناخته می‌شود که به مناسبت اربعین حسینی در نمایشگاه گروهی جمعی از استادان نگارگری مشهد با عنوان «شرح فراق» به نمایش درآمد.
خاموشی
سرانجام این پژوهشگر، نقاش و خادم بازسازی عتبات عالیات در دوم آبان ۱۳۹۹ بر اثر ابتلا به بیماری کرونا چشم از جهان فروبست.
