تعطیلی موزه و تداوم جریان هنر
کا 118/اصفهان در بالین موزه هنرهای معاصر اصفهان حاضر می‌شویم، جایی که هرگاه حضور به هم می‌رساندیم، مرتب و آب و جاروب شده بود؛ ولی اکنون دیگرگونه است. تنها نکته بارز، صفا و صمیمیت اهل موزه است که به روال گذشته بجا آورده می‌شود؛ اما عمارت؛ به‌مثابه موجود زنده‌ای است که مورد «جراحی» قرارگرفته و خوشبختانه از توضیحات، این‌گونه برمی‌آید که عمل موفقیت‌آمیز بوده و امید به حیات حیاط هست و بیمار سرپا می‌شود.
این بخشی از صحبت‌های جواد طاهری، رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان است که بعد از بازدید از روند مرمت موزه هنرهای معاصر اصفهان بیان کرده است و در ادامه این گزارش به شرح آن خواهیم پرداخت…
اما اواخر مردادماه سال جاری بود که تور بازدید از روند مرمت بنای موزه هنرهای معاصر اصفهان به ابتکار مدیریت این موزه برگزار شد تا متخصصان، خبرنگاران، هنرمندان و کنشگران مباحث فرهنگی هنری در جریان چگونگی پیشرفت پروژه مرمتی این موزه قرار بگیرند. اما اگرچه در مدت زمان این مرمت که یک سال و سه ماه به طول انجامیده است، امکان ارائه خدمات ازسوی موزه هنرهای اصفهان در بنای فعلی وجود نداشت، اما فعالیت‌های این موزه با همکاری گالری‌های خصوصی و برخی موزه‌های شهر در بیرون از بنای فعلی ادامه یافت؛ با این حال مباحث مختلفی درباره زمان بازگشایی موزه، چگونگی تداوم فعالیت‌های موزه و چراییِ عدم انتخاب مکان جایگزین در دوران مرمت بنای فعلی و همچنین ضرورت برگزاری تور بازدید از روند مرمت این بنای تاریخی و تکرار آن در سایر بناهای تاریخی شهر مطرح است.
برای روند مرمت تعجیل نکنید
مهدی تمیزی، مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان دراین‌باره به کا 118 می‌گوید: این موزه مانند هر بنای تاریخی و یا بناهای غیر تاریخی نیازمند انجام مرمت در زمانی مناسب بود به‌ویژه اینکه بنای این موزه به دلیل تاریخی بودن نیاز بیشتری به مرمت داشت، ازاین‌رو با گسترش ویروس کرونا در ایران و تعطیلی پیاپی نمایشگاه‌ها و با توجه به باز یا بسته بودن مقطعی موزه، به این نتیجه رسیدیم که از فرصت استفاده کنیم تا بنای این موزه بعد از گذشت بیش از ۲۵ سال مرمت شود.
او اضافه می‌کند: بررسی‌هایی که در ابتدا صورت گرفته بود مطالعات ظاهری بنا بود و مدت‌زمان ۶ تا ۸ ماه برای مرمت کالبد بنا درنظرگرفته شد، اما ازآنجایی‌که در هر بنایی مخصوصاً در یک بنای تاریخی وقتی لایه نخست برداشته‌شد ممکن است در لایه زیرین معضلات بزرگ‌تری وجود داشته باشد که پیش از آن قابل‌بررسی نبوده است، در مورد موزه هنرهای معاصر اصفهان نیز همین اتفاق افتاد و زمانی که این بنا برای شروع مرمت به سازمان نوسازی بهسازی شهرداری اصفهان تحویل داده شد، با ورود به لایه‌های زیرین، آسیب‌دیدگی بسیار زیادی در پی‌ها و ستون‌های سقف، مشاهده و تصمیم گرفته شد که این بنا به‌طور اساسی مورد تعمیر و مرمت قرار بگیرد تا در سال‌های آتی بتواند پابرجا بماند.
تمیزی تصریح می‌کند: با توجه به برنامه سازمان نوسازی بهسازی برای مرمت موزه هنرهای معاصر اصفهان، دیدگاه من و سایر کارشناسان موزه بر این است که سرعت عمل برای پایان این مرمت صورت نگیرد تا این سازمان بتواند مرمت این بنا را به‌خوبی و با دقت انجام دهد و نمونه خوبی از یک مرمت را به‌جا بگذارد؛ ازاین‌رو من به‌عنوان مدیر موزه از مطالبه‌گران ازجمله هنرمندان، خبرنگاران و مدیران شهری درخواست دارم که در خصوص روند مرمت موزه تعجیل نکنند و اجازه دهند که مرمت این موزه با تأمل پیش برود و آن‌طور که شایسته است به پایان برسد و بتواند در سال‌های متمادی برجای بماند.
ضرورت بازدید از روند مرمت بناها
مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان ادامه می‌دهد: از همان زمان که قصد داشتیم به موضوع مرمت این موزه وارد شویم مسائل مختلفی وجود داشت ازجمله اینکه موزه تعطیل خواهد شد و هنرمندان به مکان دیگری برای ارائه آثار خود نیاز دارند؛ درست هم همین است و اگر این بضاعت ازنظر کالبدی وجود داشت و می‌توانستیم مکانی را در اختیار بگیریم حتماً این کار را انجام می‌دادیم، اما می‌دانیم که این بضاعت در شهر اصفهان وجود ندارد و ما نتوانستم مکان دیگری را به‌عنوان جایگزین مکان فعلی در نظر بگیرم که تا زمان پایان مرمت مورداستفاده قرار بگیرد؛ اما با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، فعالیت‌های هنری خود را به کالبد موزه‌ای که در حال مرمت است محدود نکردیم و چندین نمایشگاه و برنامه هنری در خارج از موزه برنامه‌ریزی شد و نمایشگاه‌ها و برنامه‌های مختلفی با همکاری عمارت سعدی و گالری‌های خصوصی و سایر موزه‌ها برگزار شد که در سال جاری نیز ادامه خواهد داشت.
تمیزی با اشاره به برگزاری تور بازدید از مرمت موزه هنرهای معاصر اصفهان به‌عنوان یک اتفاق ویژه، می‌گوید: من معتقدم برای شفاف‌سازی در زمینه مرمتِ بنایی که متعلق به عموم است مردم یا قشر مطالبه‌گر و ذینفعان باید بتوانند روند مرمتی این بنا را ببینند و اتفاقاً این رفتار می‌تواند متمدنانه باشد، چراکه وقتی درهای کارگاه‌های مرمتی را به روی همگان می‌بندیم شائبه وجود ایراد در مرمت را تقویت می‌کنیم؛ بنابراین بهتر است بنایی که در حال مرمت است حداقل برای جامعه خبری و ذینفعان آن بنا قابل‌دیدن باشد. از دیدگاه من چنین بازدیدی از یک بنای تاریخی و حتی غیر تاریخی، رفتاری حرفه‌ای است و می‌تواند جلوی بسیاری از شائبه‌ها و حتی اشتباهات مرمتی را بگیرد و قطعاً ما هم با برگزاری تور بازدید از مرمت بنای موزه هنرهای معاصر از نظرات متخصصان در حد بضاعت خود استفاده خواهیم کرد.
او می‌افزاید: بزرگ‌ترین مشکلی که در بناهای تاریخی شهر و حتی کشور ما وجود دارد بستن درهای کارگاه‌های مرمتی است؛ به‌طور مثال اگر روند مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله یا گنبد مسجد جامع عباسی و یا مدرسه چهارباغ یا سایر بناهای مرمتی به مردم گزارش داده‌شده و متخصصان می‌توانستند از روند مرمتی آن‌ها بازدید کنند امروز شاهد اتفاقات اخیر در اداره کل میراث فرهنگی استان نبودیم و رویه دیگری را پیش می‌بُرد.
انتخاب مکان جایگزین قبل از تعطیلی موزه
اما جواد طاهری، رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان با اشاره به لزوم مرمت بنای موزه هنرهای معاصر اصفهان، به لزوم جایگزینی بنای دیگری برای تداوم فعالیت‌های موزه در مدت زمان مرمت بنای فعلی تاکید می‌کند. او به کا 118 می‌گوید: از زمانی که این عمارت، عهده‌دار مسئولیت فرهنگی «موزه هنرهای معاصر اصفهان» شده است، نوعی از تعهد رسمی، معتبر، محکم و البته نانوشته میان اهالی هنر و مدیریت شهری منعقدشده که به میزان گذر سال‌ها بر استحکام و وفاقش افزوده‌شده است. مراودات اهل هنر با این مکان با محوریت «هنر اکنون» یا به عبارتی «هنر معاصر» بوده است. مدیران، هرکدام به‌زعم خود و بر اساس قرائت و تعریفی که از این عنوان داشته‌اند فعالیت خود را پایه‌ریزی و عمل کرده‌اند که یقیناً نتایجی در برداشته است؛ به‌گونه‌ای که می‌توان نقاط روشن آن را به‌وضوح دید و تا حدی پیش رفت که زوایای تاریک و خاکستریش را نیز به اعتبار این روشنی‌ها نادیده گرفت.
او ادامه داد: ظاهراً دوره کرونایی شرایطی را فراهم کرده که مسئولین از فرصت به‌دست‌آمده استفاده کرده و به تعمیر و مرمت بنا بپردازند که به نظر می‌رسد کاری بسیار درست و چه‌بسا ضروری بوده است؛ ولی یک سؤال پیش می‌آید و آن اینکه در این مدت توقف موزه، بر سر هنر چه آمده؟ و یا این بخش از مسئولیت فرهنگیِ پذیرفته‌شده توسط این مکان، چگونه برآورده یا ارزیابی می‌شود؟ آیا جریان هنر نیز در این توقف ناخواسته محکوم به ایستادن است؟ آیا در صورت عدم توقف باید منتظر بماند تا این مکان مجدداً احیا شود؟ و سؤالاتی ازاین‌دست که همچنان نیازمند اندیشه و پاسخ است.
رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد این‌گونه سؤالات، این معنا را نیز دستخوش پرسش و تردید می‌کند که آیا متولیان بخش فرهنگی شهر هر زمان بخواهند می‌توانند تعهدشان را انجام دهند و یا متوقف کنند؟ اگر پاسخ منفی است؛ سازوکار برخورد با مقوله مرمت موزه می‌توانست به شکل‌های دیگری برنامه‌ریزی و عمل شود.
او تأکید می‌کند: در دوران کرونایی نه‌تنها «هنر» متوقف نشد؛ که چه‌بسا به‌واسطه نیاز و ضرورت روانی جامعه و همچنین فراغت بیشتر هنرمندان، رشد معناداری در رفتار معطوف به حوزه هنر را شاهد بودیم.
طاهری می‌افزاید: فرض کنیم اتوبوسی در میانه راه می‌ماند، در این وضعیت پیش‌آمده، راننده و مدیریت حمل‌ونقل همچنان بر مسئولیت خود پایبند هستند و با وسیله‌ای جایگزین مسافران را به مقصد می‌رسانند؛ و یا موسسه مالی اداری مانند بانک که نیازمند تعمیرات است، مدیریت، خود را موظف می‌داند قبل از تعطیلی، اقدام به تجهیز و راه‌اندازی محلی مناسب (به‌صورت موقت) در نزدیکی شعبه نماید تا خدشه‌ای در ارائه مسئولیت و خدماتش ایجاد نشود.
تجربه یک نقصان و خلاء ساختار فرهنگی
رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان اضافه می‌کند: من به‌عنوان مسئول بخشی مردم‌نهاد در ارتباط با هنر (انجمن هنرمندان نقاش اصفهان) آن‌گونه که پیش‌تر عرض کردم در دوران کرونایی در حیطه انجام امور هنری، شاهد فعالیت بیشتر و قابل‌توجهی توسط هنرمندان بوده‌ام و به‌تبع آن اقبال، درصدد عرضه آثار به وجود آمده برآمدیم و در کمال ناباوری، در خصوص ارائه آثار دچار مشکلات عدیده شدیم (که البته در صورت ورود موزه به این مسئله -علی‌رغم تعطیلی- وضعیت می‌توانست به‌گونه‌ای دیگر رغم بخورد) با این وصف، تجربه‌ای را شاهد بودیم که به‌عنوان یک نقصان و خلاء ساختار فرهنگی می‌توان از آن یاد کرد.
او می‌گوید: صرفنظر از توقف خواسته یا ناخواسته «موزه هنرهای معاصر اصفهان»، آنچه دارای اهمیت و حیاتی است؛ تبیین و ارائه برنامه و اهداف پیش روی چنین مرکزی است که می‌تواند در این مکثِ رخ‌داده مورد ارزیابی و بازنگری قرار گیرد؛ بازشناسی بضاعت هنر شهر، راهکارهای مؤثر و زمینه‌ساز در توسعه و ارتقای سطح هنر(اعم از پژوهش، نمایش آثار، خرید اثر؛ تعاملات و تبادلات برون‌مرزی و…، ایجاد برنامه‌ها و اهداف بر اساس مطالعه، گفت‌وگو با تشکل‌های فعال و همچنین کارشناسان خبره و مطلع از هنر اصفهان و همچنین ایجاد سازوکاری که اهداف و برنامه‌های تبیین شده، عملیاتی شود و با تغییر در مدیریت‌ها، دستخوش تغییر نشود، ازجمله برنامه‌ها و اهداف مورد ارزیابی هستند.
طاهری تأکید می‌کند: می‌شود بخش کوچکی از اهداف و برنامه‌های موزه هنرهای معاصر اصفهان را بر اساس آیین‌نامه‌ها، رفتار و تعاریف دیگر موزه‌های کشور و جهان پایه‌گذاری کرد؛ ولی در صورت چشم داشتن به اثرگذاری و مفید بودن، باید بخش بزرگی از اهداف و برنامه‌ها بر اساس نیاز، بضاعت هنری و ضرورت‌های شهر اصفهان، تعریف و جاری شود.
انتهای پیام
