حوزه «تبلیغات» نیاز به پژوهش و تالیف کتاب دارد
علیرضا ربیعی‌راد درباره کتاب‌هایی که در حوزه تبلیغات نوشته شده‌است، به خبرنگار کا 118گفت: محسن میرزایی کتاب ۲۳۰ سال تبلیغات بازرگانی در مطبوعات (نشر سیته سال ۱۳۹۲) را نوشته‌است. این کتاب تبلیغات در نشریات عهد قجری، شیوه‌ها و شکل (فرم)های تبلیغات را مرور کرده‌است. او در این کتاب بررسی کرده بود که چطور فرم وارد تبلیغات شد و چگونه تبلیغات رنگی شد اما این کتاب فقط به تبلیغات در مطبوعات پرداخته‌است؛ در حالی که تبلیغات شاخه‌های متعددی دارد.
این پژوهشگر حوزه تبلیغات با بیان اینکه در کتاب تاریخچه تحلیلی تبلیغات تجاری مدرن در ایران به تبلیغات محیطی، پوستری و وجوه دیگر تبلیغات پرداخته شده‌است، ادامه داد: از منظری که در این کتاب به تبلیغات پرداخته شده‌است، تا به حال در هیچ کتابی به این موضوع پرداخته نشده بود. البته تعدادی پایان‌نامه در این حوزه ارائه شده است، اما همه کتاب‌ها در حوزه تبلیغات مطبوعاتی بوده‌است.
تبلیغات معمولا ابزار دست حاکمیت بود
او افزود: در این کتاب به تبلیغات دوره قاجاری و پهلوی که عمدتا در مطبوعات انجام می‌شد و البته وجوه دیگر تبلیغات هم پرداخته شده است، مانند نخستین کمپین‌هایی که برگزار شد، یکی از آن‌ها برای قند بود. در این تبلیغ برای خراب کردن قند روسی، بدن انسانی را تشریح می‌کردند، این فرد در حالی جان خود را از دست داده بود که کله قندی روسی در دست داشت. این روشی ساده و جذاب برای تبلیغ در دوران قاجار بود.
این کتاب تاریخچه‌ای از تبلیغات است
ربیعی‌راد با اعلام اینکه جلد دوم کتاب تاریخچه تحلیلی تبلیغات تجاری مدرن در ایران در حوزه تبلیغات محیطی در ماه‌های آینده منتشر خواهدشد، ادامه داد: برای تالیف این کتاب از منابع بسیاری استفاده کردم که در انتهای کتاب فهرست کاملی از آن‌ها دیده می‌شود. همچنین از اطلاعاتی که در میان گفت‌وگوهایی که در ۲۰ سال اخیر با فعالان این حوزه داشتم، برای تالیف کتاب استفاده کردم.
تبلیغات، رنگ را وارد شهرها و زندگی مردم کرد. زیرا تا قبل از آن عمدتا رنگی در شهرها وجود نداشت
نویسنده کتاب تبلیغات در فضای باز و تفاوت جنسیتی (نشر داستان سال ۱۳۹۹) درباره کتاب جدیدش گفت: این کتاب تاریخچه‌ای از تبلیغات است. از آنجا که به روزنامه و پوسترهای آن زمان دسترسی نداریم و مجبوریم برای ارائه تحلیل از آن سال‌ها از منابع دیگر استفاده کنیم. همچنین در عنوان کتاب از واژه تحلیلی استفاده کردم تا کتاب روایت صرف نباشد. علاوه بر این‌ها به زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در دوره‌های قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و دوره انقلاب اسلامی پرداخته شد.
او با بیان اینکه تبلیغات در هر دوره بر رویکردهایی که دولت‌ها دارند سوار می‌شود، افزود: تبلیغات معمولا ابزار دست حاکمیت بود. خواستم در این کتاب تحولات حوزه تبلیغات در جهان را با آنچه در ایران اتفاق می‌افتاد بررسی و مقایسه کنم.
مردم به جهان مدرن از آیینه تبلیغات نگاه می‌کردند
ربیعی‌راد درباره جامعه هدف این کتاب توضیح داد: تعداد زیادی از دانشجویان تبلیغات و ارتباطات می‌توانند مخاطب این کتاب باشند، همچنیبن افرادی که به تاریخ علاقه دارند و هر فردی که دوست دارد قصه بشنود، می‌تواند مخاطب این کتاب باشد. سعی کردم در کتاب روایتی وجود داشته‌باشد تا انسان‌ها قصه تبلیغات و آنچه مردم در آیینه تبلیغات مختلف دیدند، را بخوانند. زیرا در سال‌های گذشته مردم به جهان مدرن از آیینه تبلیغات نگاه می‌کردند. وقتی مردم وارد نخستین پاساژهایی می شدند که در ایران در سال ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ تاسیس شده بود، می‌توانستند تبلیغات محیطی را ببینند. مثلا مجسمه‌ای که سلام می‌کرد و پلاکاردی (پوستر تبلیغاتی) را تکان می‌داد. این تبلیغات ساده برای مردم آن روز خیلی جالب بود.
به گفته این پژوهشگر، تبلیغات، رنگ را وارد شهرها و زندگی مردم کرد. زیرا تا قبل از آن عمدتا رنگی در شهرها وجود نداشت. ورود رنگ‌ها به زندگی شهری این نوید را به جامعه داد که وارد جهان مدرن می‌شوند و زندگی جدیدی در انتظار آن‌ها است.
ناشران توانایی پرداخت هزینه تبلیغ تلویزیونی را ندارند
ربیعی‌راد درباره اینکه ناشران در شرایط کنونی بازار چگونه می‌توانند برای معرفی و فروش کتاب تبلیغ کنند، توضیح داد: در این حوزه شکاف‌های بین صنفی وجود دارد. صنف ناشران، اولویت‌ها و رویکردهایی برای خود دارد که با صنف افرادی که در حوزه تبلیغات فعالیت می‌کنند، متفاوت است. هزینه تبلیغات به خصوص تبلیغات تلویزیونی بالا است در حالی که ناشران اوضاع مالی خوبی ندارند.
این پژوهشگر با اعلام اینکه تحقیقات فراوانی برای پیدا کردن روش مناسب تبلیغاتی ناشران انجام داده‌است، افزود: موفق شدیم برای کتاب تاریخچه تحلیلی تبلیغات تجاری مدرن در ایران در بیلبوردهای کوچک در سطح شهر تبلیغ کنیم. امیدواریم که این روند جرقه‌ای برای شروع این دست از اقدامات باشد. با افرادی که در حوزه تبلیغات فعال هستند مذاکره کردم و گفتند که برای نخستین بار است که می‌توان تبلیغات کتاب را در تابلوهای بزرگ تبلیغاتی (بیلبورد) شهر دید. البته این اقدام نیاز به هماهنگی‌های ویژه‌ای دارد که خارج از مناسبات مالی است. برای یک کتاب که هزار جلد منتشر می‌شود، نمی‌توان تبلیغات محیطی انجام داد. چراکه فروش کل یک دوره از کتاب به اندازه اجاره سه بیلبورد است.
برای یک کتاب که هزار جلد منتشر می‌شود واقعا نمی‌توان تبلیغات محیطی انجام داد چراکه فروش کل یک دوره از کتاب به اندازه اجاره سه بیلبورد است
او با تاکید بر اینکه شهرداری در تبلیغ کتاب می‌تواند به ناشران کمک کند، اظهار داشت: شهرداری برای تبلیغ کتاب چند اقدام انجام داد. مثلا سال گذشته در هفته کتاب برای برخی از کتاب‌ها تبلیغ کرد. البته این اقدام به نوعی ایجاد رانت است. زیرا نمی‌توان همه کتاب‌ها را به یک اندازه معرفی کرد. فکر می‌کنم شهرداری هر شهر می‌تواند تعهدی برای افرادی که تبلیغات محیطی دارند، در نظر بگیرد. یعنی آن‌ها مجبور باشند در بازه زمانی از هر ماه، بیلبوردها را به فعالیت فرهنگی تخصیص بدهند که به این اقدام، تاریخ فرهنگی می‌گویند.
به گفته این نویسنده می‌توان بخشی از تبلیغات فرهنگی را به ناشران برتر اختصاص داد تا بتوانند برخی از آثارشان را معرفی کنند. حمایت از فعالیت‌های فرهنگی در همه کشورها انجام می‌شود. نکته این است که تبلیغات در ایران کتابخانه کوچکی دارد و نیاز است توجه بیشتری به آن شود. در این حوزه تحقیق و پژوهش کافی انجام نشده‌است. امیدوارم افرادی که در این حوزه فعالیت کردند، در سطح مقاله یا کتابی بتوانند این کتابخانه را پربارتر کنند.
کتاب تاریخچه تحلیلی تبلیغات تجاری مدرن در ایران (جلد اول از ۱۲۰۰ تا ۱۳۸۰ ه.ش.) نوشته علیرضا ربیعی‌راد در ۲۰۰ صفحه با شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۲۰ هزار تومان توسط انتشارات لوگوس در سال ۱۴۰۱ منتشر شد. عکس روی جلد کتاب از بازار تهران در سال ۱۳۳۳ است که توسط محمود پاکزاد ثبت شده‌است.
