علوم انسانی باید به حل مسائل کشور کمک کند
به گزارش خبرنگار کتاب کا 118، نشست خبری فراخوان آثار چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی ۲۵ مهر در پژوهشکده مطالعات فرهنگی وزارت علوم تحقیقات و فناوری برگزار شد. در این نشست عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم و دبیر جشنواره بین‌المللی فارابی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا غلامی رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و رئیس دبیرخانه دائمی جشنواره بین‌المللی فارابی و مهدی عباس‌زاده قائم مقام رئیس دبیرخانه و دبیر کمیته علمی جشنواره حضور داشتند.
عبدالحسین کلانتری به اصلاح‌ها و اقداماتی که برای ارتقای جشنواره انجام شده اشاره کرد و گفت: می‌توان در نتیجه این تغییرات شاهد برگزاری جشنواره به شکل پرثمرتر باشیم. این جشنواره فرصتی است که در آن یکبار در سال مقاله‌های علوم انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرند و از افرادی که در عرصه علوم انسانی تلاش کردند و موجب گسترش آن شدند، تقدیر و تشکر می شود.
به گفته معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم شاید نخستین اقدام وزارت علوم را بتوان راه‌اندازی دانشکده علوم انسانی دانست. گام دیگر تدوین شاخصه‌های ارزیابی مقاله‌های حوزه علوم انسانی است، زیرا شرکت‌کنندگان در این جشنواره دائما نگران بودند که ارزیابی با شاخصه‌های متناسب انجام نمی‌شود. امیدواریم پس از تهیه آیین‌نامه در این حوزه شاهد این باشیم که علوم انسانی با آیین‌نامه جدید، شاهد افق‌های بهاری شده‌است. در این آیین‌نامه شاهد سرآمدی فرهنگی هم هستیم.
دبیر جشنواره بین‌المللی فارابی درباره افزایش بهای جایزه درنظر گرفته شده برای چهاردهمین دوره این رویداد اعلام کرد: تلاش شد که مسیر افزایش بهای جشنواره فارابی به اندازه جشنواره خوارزمی باشد. زیرا علوم انسانی باید به حل مسائل کشور کمک کند. حتی مسائلی که در ظاهر با علوم انسانی بی‌ربط هستند، در اصل اینگونه نیست و با علوم انسانی در ارتباط است.
او با تاکید بر اینکه علوم انسانی باید با توجه به مسائل کشور حرکت کند، ادامه داد: باید توجه داشت علوم انسانی امکان مدارا و تحمل را در جامعه بالا می‌برد، فرهنگ گفت‌وگو و مطالبه‌گری را ترویج می‌دهد، همچنین علوم انسانی می‌تواند فاصله ملت و دولت را کم کند.
توضیح مساله از مهمترین بخش‌های تحقیق است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا غلامی نیز هدف اصلی جشنواره فارابی را شناسایی مقاله‌ها، ارسال آن‌ها به مراجع، تقدیر و تشویق پدیدآورندگان آن‌ها دانست و افزود: در نتیجه جشنواره فارابی روی شاخصه‌هایی که می‌توانند مقاله‌ها را با آن‌ها مورد بررسی قرار دهند، تاکید می‌کند.
به گفته رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، از شاخص‌های مهم مقاله‌ها، مساله‌مندی پژوهشگران ایرانی است. توانایی پژوهشگر، محقق و اقدامات او برای حل مساله برای برگزارکنندگان جشنواره از اهمیت بالایی برخوردار است. اشراف محقق به شرایط عینی منجر به انتخاب موضوعی که به شرایط وابسته است، خواهدشد. در نهایت محقق باید شرح مساله را به داوران این جشنواره نشان دهد. نفس نیازشناسی و مساله‌یابی یکی از مسائل تحقیق است و محققی که نتواند مسائل را شناسایی و برای حل آن تلاش کند، محقق پرتوانی نیست. باید توجه داشت توضیح مساله از مهمترین بخش‌های تحقیق است.
روش‌شناسی عنصری آموزشی نیست، بلکه روشی است که نوع رسیدن به پاسخ را مشخص می‌کند
رئیس دبیرخانه دائمی جشنواره بین‌المللی فارابی با تاکید بر اهمیت بحث روش‌شناسی در تهیه مقاله و برگزارکنندگان جشنواره فارابی، بیان کرد: در فلسفه هر رشته که آن را به عنوان فلسفه علم تعبیر می‌کنیم، محققان با استفاده از روش‌شناسی برای پاسخگویی به پرسش اقدام می‌کنند. در فلسفه علم جهان بینی روش‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس روش‌شناسی عنصری آموزشی نیست، بلکه روشی است که نوع رسیدن به پاسخ را مشخص می‌کند.
او با اعلام اینکه در روش‌شناسیِ تعداد زیادی از تحقیق‌های ایرانی و اسلامی ضعف وجود دارد، ادامه داد: همچنین آزادی محقق از تابوهای محیط علمی از اهمیت زیادی برخوردار است. معمولا در تحقیقات نظری از محقق انتظار داریم علاوه بر اینکه افق پیش روی خود را تعیین می‌کند، در مسائل که در تحقیق می‌آید، پژوهش کند و فقط به آن وصله نشده‌باشد.
غلامی با اعلام اینکه برگزارکنندگان جشنواره فارابی به دنبال پیدا کردن نظریات جدید هستند، توضیح داد: در شمار کثیری از مقالات، ۶۰ درصد از کتاب به طرح و توضیح و منابع می‌پردازد. نظریه باید بتواند دانش ذی‌ربط را مورد تحول قرار دهد.
بخش‌هایی که در چهاردهمین دوره جشنواره فارابی اضافه شد
مهدی عباس‌زاده درباره تغییرات چهاردهمین دوره جشنواره فارابی توضیح داد: در دو دوره اخیر تغییرات چشمگیری انجام شده‌است. این تغییرات در حد توان جشنواره فارابی بود و بر برگزاری و نتیجه‌بخشی آن تاثیرگذار است.
دبیر کمیته علمی جشنواره با اشاره به اینکه جشنواره دو بخش داخلی و خارجی دارد، گفت: در بخش داخلی ۱۵ گروه وجود دارد. در همه دوره‌ها چهار قالب کلی داریم، کتاب پژوهشی، در این بخش پژوهش از اهمیت بیشتری برخوردار است، در جشنواره فارابی به دنبال تحقیق هستیم زیرا برای کتاب جشنواره‌های خاص مانند جایزه کتاب سال وجود دارد.
او با اعلام اینکه چند قالب به چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی اضافه شده‌است، بیان کرد: مقاله پژوهشی به عنوان قالب جدید با چند شرط اضافه شد. نخست اینکه مقاله پژوهشی باید در حوزه علوم انسانی اسلامی باشد، سپس حتما باید در مجلات علمی معتبر چاپ شده و مقاله در سطح پژوهشی باشد.
در چهاردهمین دوره جایزه صلح و دوستی با هدف استقرارصلح جهانی جنگ ستیزی، گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها گفت‌وگوی ادیان و تقریب مذاهب اسلامی به بخش بین‌الملل اضافه شد
به گفته عباس‌زاده قالب پایان‌نامه ارشد مشروط به دو شرط در این دوره اضافه شده‌است، نخست اینکه پایان‌نامه در قالب کتاب چاپ شده باشد و حداقل یک مقاله راهگشا داشته‌باشد.
او ادامه داد: چند قالب به بخش خارجی اضافه شد، از جمله ترجمه معکوس یعنی از فارسی به زبان‌های دیگر به این حوزه اضافه شد. موضوع نشریه علمی برتر و نشریات علمی برتر حوزه هم اضافه شد. همچنین معرفی قطب‌های علمی را هم به قالب‌های این دوره اضافه کردیم. همچنین قالب ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و علم دینی در این دوره اضافه شد. همچنین قالب تحقیق خارجی را اضافی کردیم.
فرد و دانشگاه می‌تواند در جشنواره فارابی ثبت‌نام کند
به گفته دبیر کمیته علمی جشنواره بازه ثبت و انتخاب آثار در سامانه جشنواره، طبق روال دوره‌های گذشته انجام شد. به این منظور دو قالب شخص حقیقی و حقوقی در نظر گرفته شد، یعنی فرد و دانشگاه می‌تواند در جشنواره فارابی ثبت‌نام کند.
او ادامه داد: دوره‌های قبل در دبیرخانه منتظر می‌ماندیم تا محققان آثار خود را ثبت کنند، شیوه‌نامه‌ای تنظیم کردیم که خود دبیرخانه بتواند آثار را شناسایی و ثبت کند. باید مساله اعتلای جشنواره فارابی را در نظر داشته‌باشیم، این جشنواره در حال پوست‌اندازی است. همچنین مسوولان جشنواره به دنبال شکل‌گیری شبکه مجازی هستند تا بتوانند تاثیرگذاری بیشتری داشته‌باشند.
به گفته عباس‌زاده در چهاردهمین دوره جایزه صلح و دوستی با هدف استقرارصلح جهانی جنگ ستیزی، گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها گفت‌وگوی ادیان و تقریب مذاهب اسلامی به بخش بین‌الملل اضافه شد.
جشنواره بین‌المللی فارابی به شکل سالانه در ایران برگزار می‌شود. نخستین دوره جشنواره در بهمن‌ماه ۱۳۸۶ و سیزدهمین دوره این رویداد ۱۴ تیرماه ۱۴۰۱ در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شد.
